درمان بیش حسی لامسه در کودکان با 8 روش خانگی موثر
درمان بیش حسی لامسه در کودکان، به عنوان یکی از مشکلات رایج در حوزه پردازش حسی، می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی، اضطراب و محدودیت در تعاملات روزمره شود. بیش حسی لامسه به این معناست که کودک نسبت به لمس و تماس با اشیاء، پوشاک یا حتی هوا و شرایط محیطی حساسیت بیش از حدی نشان می‌دهد.
این حساسیت ممکن است باعث شود کودک از برخی فعالیت‌های روزانه اجتناب کند یا به شکل‌های متفاوتی واکنش نشان دهد. در ادامه، 8 روش خانگی موثر برای درمان بیش حسی لامسه در کودکان معرفی شده است که با اجرای منظم و همراهی والدین می‌تواند به تنظیم بهتر سیستم حسی و افزایش راحتی کودک و رشد کودک ۴ ساله کمک کند.
کودکان با مشکلات بیش حسی لامسه ممکن است نسبت به لمس پارچه‌های خاص، تماس با آب یا حتی فشاری ملایم حساسیت زیادی نشان دهند. این وضعیت می‌تواند تاثیر منفی بر روی تجربه‌های حسی، رفتارهای اجتماعی و عملکرد تحصیلی آن‌ها داشته باشد.
خوشبختانه، روش‌های خانگی متعددی وجود دارد که می‌توانند به تدریج حساسیت‌های بیش از حد را کاهش داده و به کودک کمک کنند تا در محیط‌های مختلف احساس راحتی بیشتری داشته باشد. در ادامه به بررسی 8 روش خانگی موثر می‌پردازیم:
1-ماساژ ملایم
توضیح: ماساژ ملایم می‌تواند به تنظیم ورودی‌های حسی و کاهش حساسیت پوست کمک کند. از طریق تماس لطیف، سیستم عصبی آرام می‌شود و کودک به تدریج یاد می‌گیرد که لمس ملایم می‌تواند دلپذیر باشد.
روش انجام:
- محیطی آرام با نور ملایم و بدون سر و صدا آماده کنید.
- از روغن‌های طبیعی مانند روغن نارگیل یا روغن بادام استفاده کنید تا حرکات ماساژ نرم‌تر شوند.
- به صورت ملایم و با ضربات کوتاه، ماساژ دهید و به واکنش‌های کودک توجه کنید.
- توصیه می‌شود این فعالیت چندین بار در هفته انجام شود تا اثرات مثبت آن مشاهده شود.
2-فشار عمقی (Deep Pressure Therapy)
توضیح: فشار عمقی یک روش شناخته شده برای کاهش حساسیت حسی است. این نوع تماس به عنوان “درمان فشار عمیق” شناخته می‌شود و می‌تواند به ایجاد حس امنیت و آرامش در کودک کمک کند.
روش انجام:
- استفاده از پتو یا پتوهای وزنی (weighted blankets) که وزن مناسبی دارند.
- پوشیدن لباس‌های فشرده مانند جلیقه‌های فشرده‌کننده (compression vests) که فشار ملایم و یکنواخت را فراهم می‌کنند.
- برگزاری جلسات کوتاه فشرده‌سازی یا استفاده از تکنیک‌های لمس فشرده در طول فعالیت‌های روزانه.
- مراقبت از این موضوع که فشار بیش از حد نباشد و کودک احساس ناراحتی نکند.
3-فعالیت‌های حسی کنترل‌شده
توضیح: توسعه فعالیت‌های حسی کنترل‌شده به کودک کمک می‌کند تا با انواع بافت‌ها و اشیاء به تدریج آشنا شود و حساسیت خود را کاهش دهد.
روش انجام:
- تهیه سینی‌های حسی (sensory bins) با موادی مانند برنج، شن، لوبیا یا خمیر بازی.
- تشویق کودک به لمس و جستجوی اشیاء مختلف در این سینی‌ها به صورت بازیگوشانه.
- نظارت دقیق بر واکنش‌های کودک و افزایش تدریجی میزان تماس با بافت‌های متفاوت.
- تغییر مواد استفاده شده بر اساس علاقه و تحمل کودک.
4-آب‌درمانی (Hydrotherapy)
توضیح: آب‌درمانی به دلیل خاصیت فشار یکنواخت آب بر روی بدن، می‌تواند به کاهش حساسیت حسی کمک کند و تجربه‌ای آرامش‌بخش برای کودک فراهم آورد.
روش انجام:
- برگزاری جلسات بازی با آب در وان یا حوضچه‌های کوچک.
- استفاده از آب گرم (نه داغ) برای ایجاد حس آرامش و کاهش حساسیت.
- استفاده از اسباب‌بازی‌های آب‌رسان که با لمس کودک واکنش نشان دهند.
- ایجاد تجربه‌ای لذت‌بخش از تماس با آب که به تدریج حساسیت را کاهش دهد.
5-استفاده از پارچه‌ها و اسباب‌بازی‌های نرم
توضیح: انتخاب وسایل با بافت نرم و لطیف، نقش مهمی در کاهش تحریک‌های حسی دارد. این وسایل به کودک کمک می‌کنند تا تماس با اشیاء راحت‌تر و دلپذیرتر شود.
روش انجام:
- انتخاب پوشاک و ملحفه‌های ساخته شده از الیاف نرم مانند پنبه.
- فراهم کردن اسباب‌بازی‌های نرم و پشمی که کودک بتواند به راحتی لمس کند.
- نظارت بر واکنش کودک به بافت‌های مختلف و استفاده از آن‌هایی که احساس راحتی بیشتری ایجاد می‌کنند.
- استفاده از پارچه‌های مختلف به عنوان بخشی از بازی‌های حسی کنترل‌شده.
6-تنظیم محیط فیزیکی
توضیح: تنظیم دما، رطوبت و نور محیط می‌تواند تأثیر زیادی بر روی حساسیت حسی کودک داشته باشد. محیط‌های بهینه باعث کاهش تحریکات ناخواسته می‌شوند.
روش انجام:
- تنظیم دمای اتاق به گونه‌ای که نه خیلی سرد و نه خیلی گرم باشد.
- استفاده از رطوبت‌سنج و تنظیم رطوبت در محدوده مناسب.
- نورپردازی ملایم و استفاده از چراغ‌های دارای نور طبیعی یا سفید گرم.
- حذف عوامل حسی تحریک‌کننده مانند سر و صداهای ناگهانی از محیط.
7-تمرین‌های آرامش‌بخشی و تنفسی
توضیح: تمرین‌های تنفسی و آرامش‌بخشی به تنظیم سیستم عصبی و کاهش استرس کمک می‌کنند. این تمرین‌ها می‌توانند واکنش‌های حسی را تعدیل کنند و کودک را در مواجهه با تحریکات حسی یاری دهند.
روش انجام:
- آموزش تمرین‌های تنفس عمیق به کودک (مثلاً نفس عمیق کشیدن و آهسته بیرون دادن).
- برگزاری جلسات کوتاه مدیتیشن یا آرامش‌بخشی به سبک کودکانه.
- استفاده از موسیقی آرامش‌بخش به عنوان همراه در این تمرین‌ها.
- تشویق کودک به انجام تمرین‌های روزانه برای ایجاد یک روال منظم.
8-فعالیت‌های هنری و خلاقانه
توضیح: فعالیت‌های هنری مانند کار با خمیر بازی، نقاشی با انگشتان یا ساخت کاردستی، به کودک کمک می‌کند تا به تدریج با بافت‌ها و مواد مختلف آشنا شود و حساسیت‌های حسی را کاهش دهد.
روش انجام:
- فراهم کردن مواد هنری با بافت‌های متنوع مانند خمیر بازی، گِل یا رنگ‌های غیر سمی.
- تشویق کودک به خلق آثار هنری از طریق لمس و احساس مواد.
- استفاده از فعالیت‌های گروهی یا خانوادگی که در آن همه به صورت مشترک در خلق آثار هنری شرکت کنند.
- تحلیل و گفتگو در مورد تجربیات حسی کودک در طول فعالیت به منظور تقویت احساس رضایت و اعتماد به نفس.
نتیجه‌گیری
بیش حسی لامسه در کودکان می‌تواند به عنوان یک چالش جدی در تعامل با محیط و فعالیت‌های روزمره مطرح شود؛ اما با استفاده از روش‌های خانگی موثر، والدین و مراقبان می‌توانند به کاهش حساسیت‌های حسی کمک کرده و کیفیت زندگی کودک را بهبود بخشند.
روش‌های معرفی شده از ماساژ ملایم و فشار عمقی گرفته تا تنظیم محیط فیزیکی و فعالیت‌های هنری، در کنار یکدیگر می‌توانند به بهبود پردازش حسی و ایجاد حس امنیت و آرامش در کودک منجر شوند.
اجرای این روش‌ها نیازمند صبر، پایداری و توجه دقیق به واکنش‌های کودک است؛ بنابراین، در صورتی که علائم بیش حسی شدید یا مداوم باشد، مشاوره با متخصصین حوزه حسی و روان‌شناسی نیز توصیه می‌شود.
نکات تکمیلی
- آرامش اصلیه: همیشه سعی کنید محیطی آرام و بدون حواس‌پرتی برای کودک فراهم کنید؛ اینطوری راحت‌تر می‌تونه از روش‌ها بهره ببره.
- تنوع مواد: هر کودک با یک بافت خاص راحت‌تره؛ از پارچه‌های نرم، خمیر بازی و وسایل متفاوت استفاده کنید تا ببینید کدوم یکی به کودک خوش میاد.
- گوش دادن به کودک: به واکنش‌های کودک توجه کنید و در صورت ناراحتی یا استرس، روش رو تغییر بدید.
- ثبات و تکرار: این روش‌ها نیاز به تکرار دارن؛ پس هر روز یا هر هفته با استمرار فعالیت‌ها، تغییرات مثبت رو خواهید دید.
- مشارکت خانواده: حضور والدین در فعالیت‌ها حس امنیت بیشتری به کودک می‌ده؛ پس همراهی و پشتیبانی خانواده خیلی مهمه.
امیدواریم این مقاله درباره 8 روش خانگی موثر برای درمان بیش حسی لامسه در کودکان، به شما کمک کند تا با اجرای منظم و پایدار، به کودک خود در مدیریت حساسیت‌های حسی و افزایش راحتی در محیط‌های روزمره یاری رسانید.
